Prawdy i mity związane z prawami obywateli UE po Brexicie.

Trójka specjalistów z brytyjskich kancelarii – mec. Agata Dmoch (Solicitor) i Joanna Rychlicka (Immigration Adviser) i mec. James Dixon (Barrister) demaskuje prawdy i mity związane z prawami obywateli UE po Brexicie.

Dlaczego warto ubiegać się o stały pobyt (permanent residence) w Wielkiej Brytanii?

Mec. Agata Dmoch: – Często słyszę, jak ludzie mówią: po co mi stała rezydentura? Moje dzieci chodzą tu do szkoły, kupiliśmy tutaj dom – przecież nas nie deportują. Rzeczywiście mało prawdopodobnym (choć niewykluczonym) jest scenariusz, w którym obywatele Unii Europejskiej nieposiadający karty stałego pobytu będą masowo deportowani z Wielkiej Brytanii. Wiele osób jednak nie zdaje sobie sprawy z tego, że problemy, które mogą się pojawić po Brexicie są zdecydowanie bardziej subtelne. Bardzo możliwe jest na przykład to, że rząd brytyjski wprowadzi wizy dla osób z Unii Europejskiej chcących pracować na Wyspach. Będzie to oznaczać, że nielegalnym stanie się zatrudnianie osób bez karty stałego pobytu (permanent residence card) lub wizy. Jest to bardzo prawdopodobne, ponieważ obecnie takie wymogi istnieją w stosunku do osób spoza Unii Europejskiej, które to muszą posiadać albo kartę pobytu (indefinate leave to remain) lub wizę.

Rząd może również wprowadzić jednorazowe opłaty za zatrudnianie osób z Unii Europejskiej, co spowoduje, że zatrudnianie obywateli bez karty stałego pobytu stanie się mniej opłacalne. Po wyjściu Wielkiej Brytanii z Unii Europejskiej mogą się również zdarzyć problemy na granicy, podczas powrotów z Polski lub innych krajów. Wobec tego nawet jeżeli obywatele Unii nie będą deportowani, mogą mieć oni utrudniony dostęp do rynku pracy, edukacji, służby zdrowia i innych aspektów życia codziennego, co w konsekwencji może zmusić wiele osób do powrotu do ojczyzny. Uzyskanie karty stałego pobytu będzie nas chronić przed tymi negatywnymi skutkami twardego Brexitu.

Kto może się ubiegać o stały pobyt?

Mec. James Dixon: – Istnieją konkretne wymagania, które każda osoba musi spełnić, aby móc ubiegać się o kartę stałego pobytu. Status osoby zakwalifikowanej do rezydentury („qualified person”) musimy mieć nieprzerwanie przez okres co najmniej pięciu lat podczas naszego pobytu w Zjednoczonym Królestwie. Oznacza to, że w czasie tego 5-letniego okresu nie mogliśmy być poza Wielką Brytanią przez okres dłuższy niż sześć miesięcy.

Kim jest „qualified person”?

Mec. Agata Dmoch: – Wiele osób jest przekonanych, że sam pobyt w Wielkiej Brytanii przez okres przynajmniej pięciu lat jest wystarczający do uzyskania karty stałego pobytu. To nieprawda. Aby kwalifikować się do rezydentury musimy wykorzystywać prawo do swobodnego przepływu osób. Oznacza to, że musimy być osobą poszukującą pracy, pracownikiem, studentem, osobą samozatrudnioną lub osobą samowystarczalną – to jest taką, która posiada wystarczające środki na utrzymanie się bez konieczności pracy, takie jak oszczędności lub inwestycje. Warto w tym miejscu jeszcze raz podkreślić: sam pobyt nie jest wystarczający, abyśmy mogli ubiegać się o rezydenturę.

Jestem zatrudniony w zerowym lub niepełnym wymiarze godzin. Czy mój kontrakt uprawnia mnie do otrzymania statusu pracownika?

Mec Agata Dmoch: – Mimo że minimalna stawka ani wymiar godzin nie są wymagane przy kwalifikowaniu do statusu pracownika, wciąż musisz wykazać, że jesteś w rzeczywistym i regularnym stosunku pracy, który jest związany umową o pracę oraz że od twoich zarobków są odprowadzane składki na podstawowe ubezpieczenie (class 1 NI contributions). Jeśli jesteś zatrudniony na niepełny etat i opłacasz wyłącznie składki na ubezpieczenie class 2 NI lub nie odprowadzasz żadnych składek na ubezpieczenie NI, możesz wolontaryjnie opłacać składki class 1 NI, aby mieć pewność utrzymania statusu pracownika.

Jestem pełnoetatową mamą. Czy mam prawo do aplikowania o rezydenturę?

Joanna Rychlicka: – Pełnoetatowi rodzice nie mają prawa do samodzielnego ubiegania się o rezydenturę (chyba że są osobami samowystarczalnymi, czyli żyją np. z inwestycji na giełdzie). W takim przypadku konieczna jest aplikacja przez małżonka lub partnera (lub ewentualnie innego członka rodziny, który się kwalifikuje) jako sponsora. Niestety, jeżeli aplikacja sponsora zostanie odrzucona, nasza aplikacja zostanie odrzucona automatycznie.

Ostatnio straciłem pracę i zarejestrowałem się w urzędzie pracy (Jobcentre Plus) jako bezrobotny. Czy to wystarczy, aby otrzymać status poszukującego pracy (jobseeker)?

Mec. Agata Dmoch: – Po pierwsze musisz pamiętać, że status poszukującego pracy przysługuje ci tylko przez 91 dni w każdym 5-letnim okresie. Musisz także udowodnić, że masz rzeczywiste szanse na bycie zatrudnionym, co jest uzależnione od twoich umiejętności, kwalifikacji, zawodu i stanowisk, na które będziesz aplikował, jak również od uwarunkowań rynku pracy. Jeśli nie możesz tego udowodnić lub w ciągu 5 lat byłeś w sumie bezrobotny przez więcej niż 91 dni, ten okres nie będzie się liczył jako okres uprawniający do otrzymania rezydentury w Wielkiej Brytanii.

Mam nieruchomość w Wielkiej Brytanii i spłacam kredyt. Czy to pomoże, jeśli chodzi o zabezpieczenie swoich praw?
Joanna Rychlicka: – To czy jesteśmy właścicielem nieruchomości w Wielkiej Brytanii, czy też nie, nie ma żadnego wpływu na to, czy mamy prawo do stałej rezydentury.

Czy mogę dodać członków mojej rodziny do aplikacji?

Joanna Rychlicka: – Tak. Zazwyczaj istnieje możliwość dodania partnera lub współmałżonka, dzieci i zależnych od nas starszych rodziców czy dziadków.

Czy tylko ostatnie 5 lat mojego pobytu się kwalifikuje?

Mec. James Dixon: – Liczy się każdy nieprzerwany okres 5 lat, w którym byliśmy „qualified person”. Jeśli np. mieszkamy w Wielkiej Brytanii od 2004 roku, ale wyjechaliśmy na pół roku w 2015, to nadal możemy ubiegać się o kartę stałego pobytu, jeżeli tylko jesteśmy w stanie wykazać 5 nieprzerwanych lat stałego pobytu w UK jako „qualified person”. Jednakże należy pamiętać, że musimy przebywać na terenie Wielkiej Brytanii, aby aplikować.

Uzyskałam kartę stałego pobytu. Czy nadal mogę być deportowany?

Mec. Agata Dmoch: – Tak. Nawet po otrzymaniu karty stałego pobytu można zostać deportowanym z Wielkiej Brytanii, ale deportacja w takim przypadku jest trudniejsza.

Byłam studentką przez okres 3 lat i nie pracowałam w tym czasie. Czy ten czas się kwalifikuje?

mec. Agata Dmoch: – Jeśli w dowolnym czasie byliśmy studentami lub osobami samowystarczalnymi, to zgodnie z prawem mieliśmy obowiązek posiadania prywatnego ubezpieczenia zdrowotnego lub Europejskiej Karty Ubezpieczenia Zdrowotnego wydanej przez któreś z państw EEA. Jeżeli nie jesteśmy w stanie tego udowodnić, to ten okres nie będzie brany pod uwagę do 5-letniego wymogu.

Mój wniosek o kartę stałego pobytu został odrzucony. Czy mogę się odwołać?

Mec. James Dixon: – Tak, można odwoływać się w takich przypadkach. Można również aplikować ponownie, nawet jeśli nasze odwołanie zostało odrzucone.

Jeśli nie kwalifikuję się do stałego pobytu na mocy przepisów Unii Europejskiej, czy mogę ubiegać się o nią na podstawie innych przepisów?

Joanna Rychlicka: Tak, można starać się o rezydenturę również na podstawie wewnętrznych przepisów imigracyjnych, ale jest to trudniejsze, ponieważ przepisy te są znacznie bardziej rygorystyczne. Wymóg stałej rezydentury jest znacznie dłuższy, a opłata za aplikację jest o wiele droższa.

Mieszkam tu od 6 lat lub dłużej. Czy mogę ubiegać się od razu o obywatelstwo?

Mec. James Dixon: – Nie. Zgodnie z przepisami należy ubiegać się o kartę stałego pobytu w pierwszej kolejności. Jednakże, jeżeli będziemy w stanie wykazać, że przebywamy w Wielkiej Brytanii jako „qualified person” od ponad 6 lat, to będziemy mieć prawo do ubiegania się o obywatelstwo od razu po otrzymaniu karty stałego pobytu bez konieczności czekania kolejnych 12 miesięcy.

Jakie warunki muszę spełnić, aby aplikować o obywatelstwo?

Joanna Rychlicka: – Aby uzyskać obywatelstwo brytyjskie musimy przede wszystkim okazać dokument potwierdzający stałą rezydenturę (np. permanent residence card lub indefinite leave to remain – jeżeli aplikowaliśmy na innych zasadach niż jako obywatel państw EEA). Innymi słowy musimy uzyskać taki dokument przed aplikacją o obywatelstwo. Ponadto musimy nie podlegać kontroli imigracyjnej przez okres co najmniej 12 miesięcy przed złożeniem aplikacji. Dopiero wtedy możemy aplikować o obywatelstwo. Wymagane jest również przedstawienie certyfikatu z języka angielskiego na poziomie B1 oraz listu potwierdzającego zdanie testu „Life in the UK”. Dodatkowo aplikant musi udowodnić, iż przebywał na terenie Wielkiej Brytanii przez okres pięciu lat (lub trzech lat w przypadku osoby, która jest w związku małżeńskim z obywatelem brytyjskim). Tak więc do dokumentu potwierdzającego stałą rezydenturę musimy dodatkowo dołączyć dokumenty potwierdzające nasz stały pobyt w Wielkiej Brytanii (np. rachunki lub P60/P45).

Moje dzieci urodziły się w Wielkiej Brytanii. Czy automatycznie kwalifikują się do obywatelstwa brytyjskiego?

Mec. Agata Dmoch: – Dzieci obywateli Wielkiej Brytanii i stałych rezydentów urodzone w Wielkiej Brytanii automatycznie stają się obywatelami brytyjskimi i mogą od razu ubiegać się o brytyjski paszport. Jeżeli jednak rodzic otrzymał prawo do stałego pobytu lub obywatelstwo brytyjskie po urodzeniu dziecka, będzie on musiał je zarejestrować jako obywatela brytyjskiego, zgodnie z wewnętrznymi przepisami imigracyjnymi, zanim dziecko będzie mogło otrzymać brytyjski paszport.

Jestem w związku małżeńskim z obywatelem brytyjskim. Czy to oznacza, że mam automatyczne prawo do obywatelstwa brytyjskiego?

Mec. James Dixon: – Związek małżeński z obywatelem brytyjskim, nie daje nam automatycznego prawa do brytyjskiego obywatelstwa. Najpierw musimy spełnić wymagania językowe, zdać test z „Life in the UK”, a także przedstawić dokument potwierdzający prawo do stałego pobytu w Wielkiej Brytanii, zanim będziemy mogli ubiegać się o brytyjskie obywatelstwo.

Jaka jest różnica pomiędzy paszportem a obywatelstwem?

Mec. Agata Dmoch: – Aby uzyskać obywatelstwo brytyjskie konieczne jest złożenie aplikacji na odpowiednim formularzu (obecnie: Form AN – Application for Naturalisation as a British Citizen) do Home Office. Po pozytywnym rozpatrzeniu aplikacji kandydat zostaje zaproszony na ceremonię wręczenia obywatelstwa, gdzie składa przysięgę lojalności wobec korony angielskiej. W trakcie ceremonii otrzymuje się tzw. certyfikat naturalizacji, czyli dokument potwierdzający nadanie obywatelstwa. Po otrzymaniu certyfikatu można ubiegać się o wydanie paszportu brytyjskiego. Paszport jest więc dokumentem potwierdzającym daną narodowość lub inaczej obywatelstwo. Innymi słowy nie można otrzymać paszportu brytyjskiego nie będąc obywatelem brytyjskim, ale można być obywatelem brytyjskim i nie wyrabiać sobie paszportu brytyjskiego (analogicznie można być Polakiem i nie mieć polskiego paszportu).

Gdzie mogę zwrócić się o pomoc?

Mec. James Dixon: – Istnieje wiele wyjątków od udzielonych tutaj odpowiedzi. W razie wątpliwości zawsze warto porozmawiać z wykwalifikowanym specjalistą: radcą prawnym (solicitor), adwokatem (barrister) lub doradcą imigracyjnym zarejestrowanym w Office of the Immigration Services Commissioner (OISC registered Immigration Adviser). Warto zwrócić uwagę na fakt, iż zgodnie z s. 91 ustawy Immigration and Asylum Act 1999 osoby, które doradzają innym w sprawach imigracyjnych (odpłatnie lub pro bono) nie mając odpowiednich kwalifikacji (np. tłumacze, księgowi, osoby zajmujące się zasiłkami etc.) popełniają przestępstwo i podlegają karze pozbawienia wolności do dwóch lat. Zanim więc zasięgniemy porady, warto sprawdzić czy doradzająca nam osoba jest jednym z wymienionych specjalistów lub czy organizacja, której zlecamy poradę ma w swoich szeregach wyżej wymienione osoby, które nadzorują pracę innych pracowników.

Jaka jest różnica pomiędzy prawem do stałego pobytu a obywatelstwem?

Mec. Agata Dmoch: – W przeciwieństwie do obywatelstwa, prawo do stałego pobytu zostaje utracone po dwóch latach nieobecności w kraju. Obywatelstwo daje również prawo do głosowania w wyborach powszechnych oraz uniemożliwia deportację z Wielkiej Brytanii.

Chcę ubiegać się o obywatelstwo brytyjskie. Czy mogę zachować mój polski paszport?

Joanna Rychlicka: – Polska nie zabrania posiadania więcej niż jednego obywatelstwa. Tak więc, aplikując po paszport brytyjski, możemy zatrzymać paszport polski.

Ile mam czasu po zdaniu testu Life in the UK, aby zaaplikować o obywatelstwo?

Joanna Rychlicka: – Test Life in the UK musi być zdany jeszcze przed złożeniem aplikacji o obywatelstwo. Jednakże nie ulega on przedawnieniu. Nie ma więc potrzeby odnawiania testu.

Mój wniosek o nadanie obywatelstwa został odrzucony. Czy mogę się odwołać?

Mec. James Dixon: – Warto pamiętać, że nie przysługuje nam prawo apelacji w przypadku odrzuconej aplikacji o obywatelstwo. Obecnie opłata za aplikację wynosi £1,236. Pieniądze te nie są zwracane, jeżeli aplikacja zostanie odrzucona. Przysługuje nam jednak prawo do ponownej aplikacji, ale będzie się to wiązać z kolejną opłatą. Warto więc, aby aplikacja o obywatelstwo była poprawnie napisana za pierwszym razem.

Posiadam brytyjskie obywatelstwo. Czy jeżeli wrócę do Polski i tam urodzą się moje dzieci, to będą one miały prawo do brytyjskiego obywatelstwa?

Mec. James Dixon: – Dzieci urodzone poza granicami Wielkiej Brytanii mają automatyczne prawo do obywatelstwa brytyjskiego, jeżeli w chwili narodzin przynajmniej jedno z rodziców było obywatelem brytyjskim. Rodzice takich dzieci mogą więc ubiegać się o wydanie dla nich paszportu na podstawie np. polskiego świadectwa urodzenia i brytyjskiego paszportu jednego z rodziców. Jednakże dzieci tych dzieci (czyli wnuki rodziców w powyższym zdaniu) nie będą już miały automatycznego prawa do brytyjskiego paszportu, zakładając, że nie będą mieszkać w Wielkiej Brytanii.

Czy każdy musi zdać test z języka angielskiego?

Mec. Agata Dmoch: – Jedynie osoby, które ukończyły studia wykładane w języku angielskim oraz akceptowane przez UK NARIC, a także obywatele państw, w których język angielski jest językiem urzędowym, nie muszą zdawać testu z języka angielskiego.

Posiadam brytyjski paszport, ale myślę o powrocie do Polski. Czy stracę obywatelstwo, jeżeli wrócę do Polski?

Joanna Rychlicka: – Raz przyznane obywatelstwo brytyjskie nie może być utracone. Jedynym wyjątkiem jest popełnienie bardzo poważnego przestępstwa, np. zbrodnie wojenne czy terroryzm. Jeżeli nasz brytyjski paszport straci ważność możemy wyrobić sobie nowy paszport w konsulacie Wielkiej Brytanii w kraju, w którym mieszkamy (tak jak to robimy w przypadku polskiego paszportu, który stracił ważność, w Wielkiej Brytanii).

Źródło: Goniec.com

1 comment